Kredyty frankowe to temat, który wciąż budzi wiele emocji i kontrowersji. Sprawa ciągnie się od wielu lat, a wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2019 roku dał nadzieję na pozytywne rozwiązanie problemu setek tysięcy polskich kredytobiorców. Jak wygląda obecnie sytuacja i jakie perspektywy rysują się przed posiadaczami kredytów frankowych w 2023 roku?
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Główne tezy wyroku TSUE z 2019 r.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z października 2019 r. stwierdził, że klauzule przeliczeniowe w umowach kredytowych indeksowanych do waluty obcej są nieuczciwe i niedozwolone. Oznacza to, że bank nie może przerzucać na konsumenta ryzyka kursowego związanego ze zmianą kursu waluty obcej. Ponadto, zdaniem TSUE, sąd krajowy powinien badać nieuczciwy charakter takich klauzul z urzędu i stwierdzić ich nieważność. Wyrok ten stał się przełomowy dla polskich kredytobiorców frankowych.
Konsekwencje wyroku dla polskiego prawa
Wyrok TSUE zmusił polskie sądy do zmiany dotychczasowego, restrykcyjnego podejścia do umów kredytowych indeksowanych do franka szwajcarskiego. W 2020 r. Sąd Najwyższy przyznał, że takie klauzule przeliczeniowe są niedozwolone, co otworzyło drogę do unieważniania umów kredytowych przez sądy powszechne. Coraz więcej wyroków zapada na korzyść konsumentów.
Co oznacza abuzywność klauzul indeksacyjnych?
Stwierdzenie abuzywności, czyli nieuczciwego charakteru klauzul indeksacyjnych oznacza, że są one nieważne i bank nie może ich egzekwować. Kredytobiorcy nie muszą więc ponosić kosztów wynikających z ryzyka kursowego franka. Umowy z takimi klauzulami mogą zostać umorzone, co pozwala kredytobiorcom spłacić tylko faktycznie udzieloną kwotę kapitału, bez dodatkowych opłat.
Zasady dochodzenia roszczeń przez kredytobiorców
Kredyty objęte możliwością dochodzenia roszczeń
Roszczenia mogą dochodzić osoby, które zawarły umowy kredytu hipotecznego indeksowanego lub denominowanego do CHF. Dotyczy to zarówno umów zawartych z bankami krajowymi, jak i zagranicznymi działającymi w Polsce. Warunkiem jest zawarcie umowy przed wejściem w życie ustawy antyspreadowej, czyli przed lipcem 2019 r.
Jakie roszczenia można dochodzić przed sądem?
Przede wszystkim kredytobiorcy mogą wystąpić o uznanie poszczególnych klauzul w umowie za niedozwolone i wyeliminowanie ich z umowy. Ponadto możliwe jest żądanie unieważnienia całej umowy kredytowej. W pozwie można domagać się także obniżenia kwoty kapitału do spłaty oraz zwrotu pobranych przez bank odsetek i opłat związanych z niedozwolonymi klauzulami.
Terminy przedawnienia roszczeń
W przypadku żądania unieważnienia całej umowy kredytowej, roszczenia przedawniają się z upływem 10 lat od zawarcia umowy. Natomiast roszczenia o zwrot nienależnie pobranych świadczeń przedawniają się po 3 latach od każdej spornej płatności. Dlatego warto działać szybko i złożyć odpowiednie pozwy w sądzie jeszcze przed upływem terminów przedawnienia.
Postępowanie sądowe w sprawach o unieważnienie umów
Etapy postępowania sądowego
Postępowanie sądowe rozpoczyna się od złożenia pozwu wraz z uzasadnieniem i opłatą sądową. Następnie sąd doręcza pozew bankowi i wyznacza termin pierwszej rozprawy. Strony mogą składać pisma przygotowawcze, opinie biegłych, wnioski dowodowe. Sąd orzeka wyrokiem, a stronom przysługuje apelacja.
Rodzaje powództw - odsetki, kapitał itp.
Powództwo może dotyczyć stwierdzenia nieważności całej umowy lub poszczególnych klauzul, obniżenia kapitału do spłaty, wstrzymania egzekucji rat, zwrotu pobranych odsetek i kosztów kredytu. Na tej podstawie sąd może orzec o zwrocie na rzecz kredytobiorcy części rat lub całości kosztów kredytu.
Wyrok sądu i jego skutki
Wyrok uwzględniający powództwo pozwala na eliminację niedozwolonych klauzul z umowy lub jej unieważnienie. Oznacza to zwykle obniżenie zadłużenia do spłaty o koszty wynikające z ryzyka kursowego. Bank musi też zwrócić pobrane opłaty i odsetki. Wykonanie wyroku może być jednak odłożone w czasie przez apelacje.
Ugodowe rozwiązania z bankami
Negocjacje z bankami - na czym polegają?
Banki coraz częściej proponują ugody pozasądowe, aby uniknąć kosztownych i ryzykownych procesów sądowych. Obejmują one zazwyczaj konwersję kredytu na złotówki i anulowanie części zadłużenia. Warto rozważyć taką ugodę, bo może skrócić i uprościć proces zakończenia sprawy kredytu.
Wady i zalety zawierania ugód
Zaletą ugód jest szybsze i pewniejsze rozwiązanie problemu kredytu frankowego. Do wad można zaliczyć mniej korzystne warunki niż przy unieważnieniu umowy przez sąd. Trzeba więc porównać warunki ugody z potencjalnymi szansami w sądzie i jej długotrwałym charakterem.
Przykładowe warunki zawieranych ugód
Typowa ugoda zakłada przewalutowanie kredytu na złote według kursu z dnia zawarcia umowy, anulowanie części zadłużenia (10-30%) oraz obniżenie oprocentowania. Banki zrzekają się roszczeń, a kredytobiorcy zobowiązują się do spłaty pozostałego zadłużenia.
Wpływ covidu-19 na procesy sądowe
Przedłużające się terminy rozpraw
Pandemia COVID-19 spowodowała poważne zakłócenia w pracy sądów, co przekłada się na wydłużający się czas oczekiwania na rozprawy w sprawach kredytów frankowych - nawet o kilka miesięcy. Utrudnia to szybkie rozstrzygnięcie sprawy.
Zdalne rozprawy i wideokonferencje
Sądy zaczęły przeprowadzać rozprawy online w formie wideokonferencji, co wiąże się z wieloma problemami technicznymi i organizacyjnymi. Taki tryb rozpraw utrudnia merytoryczną dyskusję i przedstawianie argumentów.
Wyzwania dla pełnomocników i sądów
Zdalny tryb rozpraw i ograniczony kontakt z sądem stanowią trudność dla pełnomocników kredytobiorców w wykonywaniu ich obowiązków. Sądy z kolei borykają się z problemem przeciążenia systemów teleinformatycznych i koniecznością wdrożenia nowych procedur.
Perspektywy na 2023 rok
Spodziewana liczba nowych pozwów
W 2023 r. prognozuje się dalszy wzrost liczby nowych pozwów sądowych w sprawach kredytów frankowych, ponieważ coraz więcej osób decyduje się dochodzić swoich praw tą drogą. Może to być nawet kilkadziesiąt tysięcy nowych spraw sądowych.
Postępy w zawieraniu ugód pozasądowych
Eksperci przewidują wzrost skłonności banków do zawierania ugód w celu uniknięcia kosztownych procesów sądowych i niepewnych rozstrzygnięć. Ułatwi to pozasądowe rozwiązanie problemu wielu kredytobiorcom.
Prognozy co do dalszego kształtowania się orzecznictwa
Orzecznictwo sądów w sprawach kredytów frankowych ma tendencję prokonsumencką, więc można się spodziewać dalszych korzystnych dla kredytobiorców rozstrzygnięć. Jednak banki będą nadal się odwoływać, przewlekając procesy. Konieczna może być interwencja ustawodawcy.
Podsumowanie
Podsumowując, mimo upływu kilku lat od przełomowego wyroku TSUE, sprawa kredytów frankowych wciąż pozostaje nierozwiązana. Coraz więcej kredytobiorców decyduje się na dochodzenie swoich praw w sądzie lub drogą zawarcia ugody z bankiem. Należy spodziewać się dalszego napływu nowych spraw sądowych i wzrostu skłonności banków do ugód w 2023 r. Sytuację komplikuje pandemia, która wydłuża postępowania sądowe. Mimo to, szanse kredytobiorców na korzystne orzeczenia są duże. Niewykluczona jest jednak konieczność interwencji ustawodawcy, aby definitywnie zakończyć tę trudną sprawę.
Najczęściej zadawane pytania
Jakie kredyty obejmuje wyrok TSUE?
Wyrok TSUE dotyczy kredytów hipotecznych indeksowanych lub denominowanych do franka szwajcarskiego zawartych przed lipcem 2019 r. z polskimi lub zagranicznymi bankami.
Jak szybko można uzyskać rozstrzygnięcie w sądzie?
Ze względu na dużą liczbę spraw, trzeba liczyć się z kilkuletnim okresem oczekiwania na prawomocny wyrok sądu w sprawie kredytu frankowego.
Czy warto zawrzeć ugodę z bankiem?
Ugodowe rozwiązanie pozasądowe może być dobrą opcją, ponieważ skraca i upraszcza proces, choć warunki ugody mogą być mniej korzystne niż wyrok sądu.
Jakie są główne korzyści z unieważnienia umowy?
Główną korzyścią jest pozbycie się z umowy niedozwolonych klauzul, obniżenie kapitału do spłaty i zwrot części pobranych przez bank środków.
Czy można jeszcze zawrzeć ugodę z bankiem po wyroku sądu?
Tak, wiele banków proponuje ugody również na etapie postępowania apelacyjnego, aby uniknąć niepewności związanej z dalszym postępowaniem sądowym.
Tagi
Udostępnij
